در میان این موزه ها نام موزه های محبوبی که شهرت جهانی دارند مانند موزه هنر متروپولیتن درمنهتن نیویورک، موزه لوور پاریس، موزه ویکتوریا و آلبرت لندن و نیز موزه هنر لس‌آنجلس می درخشند.
فرش های ایرانی در موزه های جهانی
موزه های مکان هایی پر رمز و راز که تاریخ و گذران قدم به قدم بشر، در عرصه های مختلف را در خود جای داده اند. در این بین، موزه هنرهای زیبا که آثار شکوهمند و خلاقانه انسان ها در دنیای هنر را از قدیم تا به کنون، به نمایش می گذارند محبوبیت ویژه ای دارند. فرش های ایرانی با دارا بودن قدمت های هزارساله و هنرمندی استادانه و بی همتای بافندگان ایرانی، کلکسیون کاملی برای موزه ها هستند. و موجب شده بسیاری از موزه های معروف جهان، فرش های ایرانی را خریداری کرده و برای بازدید کننده هایشان به نمایش بگذارند. در میان این موزه ها نام موزه های محبوبی که شهرت جهانی دارند مانند موزه هنر متروپولیتن درمنهتن نیویورک، موزه لوور پاریس، موزه ویکتوریا و آلبرت لندن و نیز موزه هنر لس‌آنجلس می درخشند. در ادامه به معرفی فرش های ارزشمندی که در این موزه های مشهور وجود دارند می پردازیم.
فرش ایرانی مانتس در موزه لوور پاریس
فرش مانتس اثر هنری مربوط به دوران صفویه، بافته شده در تبریز است. قدمت این اثر به قرن 16 میلادی برمی گردد. و ابعادش ۷٫۳۸ در ۳٫۷۹ متر می‌باشد. در توصیف طرح و نقش این فرش باشکوه می توان گفت که یک ترنچ در وسط فرش به تصویر کشیده شده و اطرافش طرح های شگفت انگیزی از درختان سرو، گل وگیاهان و حیواناتی زیبا دارد. و رنگ زمینه این فرش آبی و حاشیه اش قرمز است. الیاف این قالی پشمی‌ست و گره های نامتقارن دارد. تاریخ یافت شدن این اثر برمی گردد به سال1912در شهر مانت که در57 کیلومتری غرب پاریس واقع شده است.یک سال بعد از این تاریخ، قالی ایرانی به موزه لوور مننتقل شد. در باب اینکه چگونه این فرش سر از پاریس درآورده است سند معتبری نیست البته ردی از این فرش در صورت برداری اقلام کلیساها توسط معمار مشهور فرانسوی، اوژن ویوله لو دوک، دیده می‌شود. محتمل است که این اثر در قرن هفدهم، در دورانی که تبادلات بین فرانسه و ایران افزایش یافته بود، وارد فرانسه شده باشد. بنابر روایتی این فرش توسط مادام دوباری، معشوقه لویی پانزدهم به شهر مانت هدیه شده‌است ولی اطمینانی در این رابطه نیست . این فرش مدتها در فرمانداری شهر مانت بوده است و به علت رها شدن در اتاقی که کارهای ساختمانی در آن انجام می شده بخشی از قالی آسیب دیده است.
فرش های دوقلو اردبیل در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن و موزه هنر لس‌آنجلس
قالی های دوقلو اردبیل یک جفت قالی مشهور و نفیس است که در فهرست پنجاه اثر شاهکار برگزیده جهان قرار دارند. این جفت قالی به سفارش شاه طهماسب صفوی برای آرامگاه جدش توسط یکی از مقام های درباری به نام شاه مقصود کاشانی در شمال غرب ایران و احتمالا شهر تبریز بافته شده است. از جایی که این قالی ها برای آرامگاه بافته شده بودند برعکس طرح و نقش قالی های آن زمان که مفاهیمی ناآرام و پرتکاپو را به تصویر می کشیدند کاملا آرام و بدون هیچ طرحی از حیوانات و انسان هاست و طرح ونقشی کاملا ابتکاری دارد. کارشناسان آثار هنری معتقدند طرح و نقش این قالی یک اثر هنری انتزاعی فوق العاده است که سطح هنری اش هم رده با نقاشی های انتزاعی قرن حاضر است. هم اکنون نیز سبک و طرحی در بافت قالی ها وجود دارد که الهام گرفته شده از نقشه این قالی‌ست و طرح شیخ صفی یا فرش اردبیل نام دارد. جنس تار و پود این قالی پشمی است که بافت آن با بیش از 32 میلیون گره 16سال طول کشیده است. جالب است بدانید که قالی اردبیل یک سند تاریخی نیز محسوب می‌شود زیرا دارای تاریخ سال بافت یعنی ۹۱۸ خورشیدی (۹۴۶ ه.ق / ۱۵۳۹ میلادی) و امضا هنرمند یعنی شاه مقصود کاشانی است. این فرش ها بعد از این که در زلزله دچار آسیب دیدگی شدند برای تامین مخارج بازسازی آرامگاه به فروش رفتند.
فرش امپراتور در موزه هنر متروپولیتن، در منهتن نیویورک
فرش امپراطور که زمانی زینت بخش اقامتگاه تابستانی امپراتوران هابسبورگ اتریش بوده است. در ابعاد 759.5*339.1 سانتی متر در نیمه دوم قرن شونزدهم در یکی از کارگاه هایی که متعلق به شاه طهماسب بود بافته شده است. جنس تار و پود این فرش از ابریشم است و پرزهای بسیار باکیفیتی از پشم های ریز بره دارد. رنگ های درخشان سبز زمردی در حاشیه این فرش و قرمز لاکی در زمینه اش و دگر رنگ های متنوع همگی گیاهی و طبیعی هستند که درخشندگی باورنکردنی به نقش و نگار قالی بخشیده و موجب شهرت این قالی شده اند. طرح ونقش این فرش طبیعتی متشکل از گل و برگ ها، شاخه های درهم پیچیده، برگ های عظیم و پیچک هاست و در لا به لای این طبیعت اسرار آمیز، حیوانات واقعی و افسانه ای به چشم می خورند. یکی دیگر از ویژگی های شگفت انگیز طرح این فرش، وجود اشعار حکاکی شده فارسی ظهیرالدین فاریابی با خط نستعلیق در حاشیه اصلی طلایی رنگ و در زمینه آن است. فرش امپراطور در سال 1941 به موزه متروپولیتن نیویورک واگذار شد اما متاسفانه شرایط آن بسیار وخیم بود و تار و پود ابریشم آن تقریبا از بین رفته و قسمت هایی از آن جدا شده بود. بیشتر از 3 سال به طول انجامید تا این فرش را ترمیم و تا حدودی بازسازی کنند. محل بافت این قالی مشخص نیست اما احتمالا در مجاورت هرات یا در سبزوار خراسان بافته شده است.
از دیگر موزه هایی که فرش های ایرانی را نگه داری می کنند می توان به موزه آرمیتاژ لنینگراد، موزه برلن (آلمان)، موزه بوستون (ایالات متحده آمریکا)، موزه پولدی پتسولی میلان، موزه گوبلن پاریس، موزه متروپلیتن نیویورک، موزه منسوجات واشنگتن، موزه مونیخ آلمان، ناشیونال گالری واشنگتن، موزه هنرهای تزئینی پاریس، موزه هنرهای دستی وین، مجموعه فرش‌های نفیس برتمیتزا (موزه لوگانو)، موزه فرش ترکیه استانبول و موزه هنرهای زیبای مردمان شرق (مسکو) اشاره کرد.
