می پرسید فرش دستبافت کدام استان بهتر است؟ پاسخ این است که در این مجموعه عظیم، برتری وجود ندارد. ویژگی های اصلی فرش هر استان را مطالعه کنید و انتخاب را به دستان سلیقه‌تان بسپارید.
اصلی ترین استان های فرش دستبافت+ طرح و نقش فرش هر استان
کشورمان ایران، یکی از کشورهای مشهور و جهانی در حوزه فرش های دستبافت باکیفیت و متنوع است. و فرهنگ ایران از گذشته تا به امروز با قالی بافی و فرش های دستبافت گره خورده و عجیبن شده است. قدیمی ترین تکه فرش یافت شده در تاریخ، متعلق به ایران قدیم است و هم اکنون نیز در جای جای کشورمان در استان های مختلف، مردمان عزیز ایرانی خصوصا روستایی و عشایر، مشغول پیش بردن این هنر اصیل ایرانی هستند. بعضی از این شهر ها به علت های متفاوتی چون بیشینه فرهنگی و خواستگاه مناسب، از شهرت بیشتری برخوردارند که و در این مطلب به معرفی این استان ها و طرح های اصلی فرش های دستبافتشان می پردازیم.
فرش دستباف اصفهان و طرح و نقشه های خاصش
همه ی ما بارها این جمله مشهور را شنیدیم که می گویند: اصفهان نصف جهان؛ علت اطلاق چنین لقبی به اصفهان را می توان در وجود بی کران آثار تاریخی جهانی در کنار هم چیده شده این شهر دانست. اصفهان مهد هنرهای صنایع دستی در ایران محسوب می شود. در سازمان جهانی یونسکو، 600 صنعت دستی ثبت جهانی شده‌است که 450 صنعت دستی متعلق به ایران بوده و از این تعداد 287 صنعت را شهر اصفهان به خود اختصاص داده است. جالب است بدانید که اولین استانی که صادرات فرش ایرانی را آغاز کرد شهر اصفهان بود. اولین کارگاه های فرش دستبافت به دستور شاه عباس صفوی در این استان تاسیس شد و سپس شاه عباس صهماسب با دستور بافت قالی های ایرانی برای مسجد سلیمانیه استانبول، صادرات قالی های ایرانی را به جریان انداخت. دو شهر کاشان و نائین نیز نقش قابل توجهی در رشد هنر قالیبافی این استان داشته اند. شهر نائین که با طرح و رنگ های خاص و ویژه خود باعث محبوبیت طرح های بافته شده در این شهر کویری شد و ریزبافت ترین فرش های این استان را خلق می کند و کاشان که خود در این هنر ارزشمند قبل از شهر اصفهان به عرصه ظهور رسیده و درحال حاضر از پیشگامان طرح هایی با نقوش هندسی و الهام گرفته از بناهای عظیم تاریخی این شهر است. لازم به ذکر است که فرش های درشت بافت این استان نیز بیشتر در شهرهای میمه و دلیجان بافته می شوند.
فرش دستبافت تبریز، شهر جهانی فرش
آذربایجان است و شهره جهانی اش به قالی های مرغوب و گران قیمت. قطعا تا به حال آوازه فرش تبریز و قالی هریس به گوشتان رسیده است. قالی های شهر تبریز در دنیای صنایع دستی شهره جهانی دارند و این شهر به عنوان پایتخت جهانی فرش در سازمان یونسکو به ثبت رسیده است. ویژگی های متعددی قالی های تبریز را تا این حد زبانزد کرده است که به صورت مختصر می توان به تنوع رنگی بالا، وجود اساتید خبره و مطرحی که بافت فرش را طبق استانداردهای جهانی پیش می برند، استفاده از سایه روشن، بافتی با کیفیت بالا و استفاده از الیاف مرغوب و با کیفیتی مثل ابریشم اشاره کرد. شهره این استان فقط به واسطه فرش های دستبافت تبریز نیست و قالی های درشت باف مناطق هریس، مهربان، خوانمرود، مهرام و هیق اعتبار و جایگاه ویژه ای دارند. طرح های هندسی با خطوط افقی و عمودی، طرح های شاه عباسی، افشان، شیخ صفی، ترمه‌ای، ماهی، گلدانی و گل فرنگ و به تازگی نقش‌های مینیاتوری، موضوعی و تابلویی با موضوعات داستانی و حماسی مهمترین طرح های این استان می باشند.
فرش دستبافت کرمان و پاخوری مشهورشان
اکثر اسباب و وسایل زندگی روزمره ما در حالت طبیعی با گذر زمان و مورد استفاده قرار گرفتن فرسوده شده و کیفیت حود را از دست می دهند. اما این ویژگی نه تنها درباره قالی های دستبافت کرمان صدق نمی کند بلکه برعکس هم عمل میکند. درواقع قالی های کرمان به این شهره دارند که به علت وجود پرزهای بلندشان هرچه بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند پاخور بهتری پیدا می کنند و به کیفیت و مرغوبیتشان اضافه می شود. در طرح و نقش نیز قالی های کرمان به طرح های طبیعت گرا شهره دارند که طرح های درختی و نقش های ریزبافت از ویژگی های اصلی آنهاست.
فرش دستبافت خراسان و وسعت تنوعشان
خراسان با وسعت بسیارش یکی از مراکز اصلی پرورش دام هاست و این دو ویژگی، استان خراسان را به یکی از مراکز اصلی قالیبافی در ایران تبدیل کرده است. هم اکنون بیش از 200هزار کارگاه قالی بافی با بیش از 400هزار بافنده در منطقه خراسان مشغول هنر آفرینی در این عرصه هستند. مرکزیت این استان در پرورش دام نیز موجب شده است که فرش های استان خراسان به الیاف مرغوب و باکیفیت ورنگرزی سنتی و رنگ های طبیعی شناخته شوند. طرح های لچک ترنج، افشان، هندسی، ماهی، بوته، گل فرنگ و محرمات اصلی ترین نقشه های استفاده شده در بافت قالی های خراسان می باشند.
فرش های دستبافت در دستان ایلات و عشایر فارس
اگر به دنبال طرح و فرش هایی می گردید که بدون نقشه و فقط با تصورات ذهنی بافته شده اند به سراغ استان فارس بروید. شاید این امر در ظاهر محال بیاید اما هم اکنون در بین ایلات و عشایر این استان، زنان و مردانی در حال رقم زدن چنین اتفاق شگفت انگیزی با دست هایشان هستند. آن ها بدون هیچ نقشه و تصویری فقط با الهام گرفتن از تصاویر ذهنی و طبیعت اطراف فرش های شگفت انگیزی را می بافند. ایلات و عشایر و روستاهای استان فارس نقش بسازایی در تولیدات فرش و قالی های دستبافت ایران دارند که ایلات قشقایی و خمسه در این عرصه زبانزد ترند. از محبوب ترین طرح های بافته شده در این استان می توان طرح ناظم، ماهی درهم یا گلفرنگ، بته قباد خانی، نقوش دارای ترنج مرکزی، نقش جانوران و پرندگان به شکل‌های هندسی را نام برد که در این بین نقش ناظم که با نام های گلدانی و حاج خانمی نیز شناخته می شود دارای محبوبیت بیشتری هستند.
فرش دستبافت استان مرکزی، مهد فرهنگ قالیبافی
یک ویژگی در قالی های استان مرکزی وجود دارد که ثابت کننده اهمیت والای ارزش ها و فرهنگ های نهادینه شده در انسان است. در این استان به علت اهمیت فرهنگ قالی بافی در بین مردم، مشکلاتی مانند بدبافی و گره تقلبی و جفتی در فرش های این منطقه خیلی کم مشاهده می شود. این مسئله که اصالت فرهنگ قالی بافی این استان را نشان می دهد بیش از هرچیز دیگری قابل توجه است. این استان به دلیل موقعیت مرکزی که دارد از گذشته های دور در عرصه صادرات قالی های ایرانی حضور پررنگی داشته است و فرش دستبافت اراک، قالی ساروق و قالی فراهان دارای شهرت و اعتبار جهانی هستند. لازم به ذکر است که مردمان استان مرکزی در بافت فرش روش مخصوصی دارند به اسم فارسی بافی که در این روش از قلاب استفاده نمی کنند و گره ها را با دست می زنند.
در پایان این مقاله اشاره کنیم که شهر و استان های بسیاری در عرصه قالی بافی ایران فعال و مطرح هستند و ما در این مقاله صرفا سعی کردیم مطرح ترین آن ها را به اطلاعتان برسانیم.
